Kiểm soát bệnh mạn tính trong các kỳ nghỉ

Mỗi khi Tết đến xuân về cũng là dịp để giao lưu liên hoan gặp gỡ, và nguy cơ uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá, ăn uống nhiều đạm, mỡ, thực phẩm nhiều đường, bánh trái, sinh hoạt thất thường, quên uống thuốc…là điều thường gặp, dễ ảnh hưởng đến các bệnh mạn tính đang mắc và sức khỏe tổng thể. 

Làm thế nào để vừa có một kỳ nghỉ đầu năm vui vẻ, lấy lại nguồn năng lượng cho công việc và cuộc sống sau kỳ nghỉ dài, vừa phải đảm bảo kiểm soát tốt các bệnh mạn tính và sức khỏe trong ngày nghỉ?

Bài viết dưới đây xin đề cập một số bệnh mạn tính thường gặp hiện nay, bao gồm: bệnh tăng huyết áp và tim mạch; bệnh đái tháo đường.

Với người có bệnh sử tăng huyết áp và tim mạch

Cần chú ý điều chỉnh lối sống: Ngày nghỉ dài, chắc chắn nhà nào cũng dự trữ và mời nhau nhiều thực phẩm giàu chất béo, quá nhiều món ăn ngọt hay mặn có thể là một mối quan tâm cho những người có tăng huyết áp và bệnh tim mạch, tốt nhất nên hạn chế chất béo bão hòa (có trong đồ chiên, thức ăn nhanh…), thực phẩm quá ngọt hay quá mặn và tránh khói thuốc lá. Nếu bạn là một khách mời tất niên hay tân niên, nên có kế hoạch ăn một bữa ăn nhẹ lành mạnh trước khi bạn đi và phải có ý thức lựa chọn thức ăn phù hợp với bệnh tăng huyết áp.Tự đo đường huyết tại nhà để kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường.

Tự đo đường huyết tại nhà để kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường.

Hạn chế lượng muối: Chỉ cần giảm chút ít natri (muối) trong chế độ ăn uống của bạn có thể làm giảm huyết áp từ 2-8mmHg. Nhìn chung, hạn chế lượng muối dưới 2.300mg mỗi ngày hoặc ít hơn và nên hạn chế dưới 1.500mg nếu bạn đang tăng huyết áp. Tránh dùng các thực phẩm chế biến sẵn trong tiệc giao lưu để kiểm soát tốt huyết áp.
Tránh hoặc hạn chế uống rượu bia: Điều quan trọng là tránh uống rượu bia khi có thể, nhưng nếu bạn phải uống khi giao lưu, hãy đảm bảo rằng bạn uống một cách có kiểm soát. Uống quá mức rượu bia sẽ làm tăng huyết áp. Rượu bia cũng có thể làm giảm hiệu quả tác dụng của thuốc huyết áp và thuốc tim mạch.

Giảm bớt lượng caffein để kiểm soát huyết áp của bạn. Caffein có thể làm tăng huyết áp lên 5-10mmHg.

Chuẩn bị sẵn thuốc và đo huyết áp hàng ngày: Cần tự kiểm tra huyết áp hàng ngày trong các kỳ nghỉ dài, ghi vào nhật ký và có thể điều chỉnh liều thuốc nếu cần thiết, tất nhiên đã được tư vấn và hướng dẫn của bác sĩ trước đó. Ghi lại và nhớ các dấu chứng và triệu chứng cảnh báo nguy cơ bệnh tim mạch (yếu người đột ngột, đau thắt ngực, khó thở, khó nói…) khi cần phải gọi báo ngay cho bác sĩ.

Dùng nhiều chanh và tỏi trong các bữa ăn vì chúng cung cấp nhiều vitamin C và có tác dụng như một chất chống ôxy hóa trong cơ thể và ngăn ngừa tổn thương ôxy hóa. Chanh cũng giúp mạch máu mềm dẻo linh hoạt, hạn chế xơ cứng động mạch để ngăn ngừa chứng tăng huyết áp. Tiêu thụ thường xuyên tỏi sống và nấu chín cũng có thể giúp làm giảm mức cholesterol máu.

Duy trì tập thể dục đều đặn: Tốt nhất là duy trì đi bộ 30 phút/ngày. Nếu gặp những ngày trời rét trong dịp nghỉ dài, nên tập trong nhà, không nên ra ngoài đường, những môn phù hợp và tập trong nhà như dưỡng sinh, khí công, yoga, thái cực quyền.

Những điều bệnh nhân đái tháo đường cần ghi nhớ

Không giống như quản lý đái tháo đường trong ngày thường, vào dịp nghỉ dài ngày, bạn sẽ khó khăn hơn để kiểm soát những thực phẩm dùng hàng ngày, vì bạn đang bị lệ thuộc vào các thức ăn mời dùng khi đi giao lưu, thăm hỏi và bị chi phối với các sinh hoạt thất thường.

Chế độ ăn uống: Ăn uống, hoạt động thể chất và dùng thuốc đều đặn gần với thời gian bình thường quy định. Khi đối mặt với thực phẩm ngon trong một bữa tiệc giao lưu, nên lấy một đĩa nhỏ các loại thực phẩm bạn thích nhất và sau đó di chuyển ra khỏi bàn tiệc để tránh sự cám dỗ hấp dẫn của thức ăn; ưu tiên chọn các loại rau quả mà bạn thích; ăn chậm, nhai kỹ và tăng cường thưởng thức các hương vị để tạo cảm giác no; tránh hoặc hạn chế uống rượu bia, do rượu bia có thể làm giảm lượng đường trong máu và tương tác bất lợi với các thuốc điều trị đái tháo đường.

Nói không với thuốc lá: Không chỉ gây hại cho sức khỏe, một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên kết giữa thuốc lá với bệnh đái tháo đường týp 2 và làm tăng cơ hội mắc bệnh đái tháo đường lên đến 40%. Hãy nói không với thuốc lá và tránh khói thuốc lá trong những lúc giao lưu tiệc tùng.

Tăng cường hoạt động thể chất và kiểm tra đường máu: Có thể tự kiểm tra đường máu mao mạch nhanh bằng máy kiểm tra tại nhà và điều chỉnh thuốc theo hướng dẫn nếu cần thiết. Dùng thuốc đều đặn và đúng giờ.

Ngủ đủ giấc: Ngủ ít và mất ngủ có thể làm rối loạn lượng đường trong máu. Và khi thiếu ngủ, bạn sẽ có xu hướng ăn nhiều hơn, thích ăn nhiều chất béo, thực phẩm ngọt dễ dẫn đến tăng đường máu. Ngủ đủ 6-8 giờ mỗi đêm giúp ổn định đường máu tốt hơn.

Kiểm tra cân nặng và giảm cân: Tự kiểm tra cân nặng để tiết chế ăn uống và điều chỉnh lối sống khi có tăng cân trong kỳ nghỉ dài. Với mỗi gram bạn bị mất, bạn sẽ kiểm soát tốt hơn bệnh đái tháo đường. Trên thực tế, chỉ cần mất khoảng 7% trọng lượng cơ thể có thể dễ dàng giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường lên đến 60%. Vì vậy, kiểm soát tốt trọng lượng là giải pháp hữu hiệu nhất giúp ngăn ngừa bệnh đái tháo đường trong kỳ nghỉ.

Khi bước vào một kỳ nghỉ kéo dài, luôn luôn có những cám dỗ trong ăn uống và vui chơi dễ làm đảo lộn thói quen sống lành mạnh: Ăn uống quá nhiều, uống rượu bia, hút thuốc lá, không tập thể dục, thức khuya, lo lắng tổ chức vui chơi thật đầy đủ, thăm chúc nhau triền miên, uống thuốc không đều đặn… Tất cả những điều vừa nêu có thể làm cho bạn cảm thấy áp lực và chểnh mảng và chắc chắn gây ảnh hưởng xấu lên sức khỏe của bạn, nhất là khi bạn đang mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp và đái tháo đường. Có một kế hoạch chi tiết và chủ động sẽ giúp bạn kiểm soát tốt các bệnh mạn tính trong các kỳ nghỉ dài ngày.

TS.BS. Lê Thanh Hải