Thực hiện tiêm chủng an toàn như thế nào?

Để có được những mũi tiêm chủng an toàn nhất cho trẻ em, Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) đã có nhiều biện pháp nhằm thực hiện tốt nhất mục tiêu này. Chúng tôi xin được giới thiệu các bước của một buổi tiêm chủng an toàn đã được TCMR xây dựng và áp dụng ở tất cả mọi bàn tiêm trên cả nước.

Lựa chọn phòng bệnh bằng tiêm chủng là biện pháp hiệu quả nhất

Sự ra đời của các loại vaccin phòng bệnh đã làm thay đổi mô hình bệnh tật của loài người. Cho đến nay, nhờ có vaccin mà nhiều loại bệnh tật đã được loại trừ và khống chế trên toàn thế giới và ở các quốc gia như bệnh đậu mùa, bại liệt, uốn ván sơ sinh. Sử dụng vaccin phòng bệnh được xem là một biện pháp hiệu quả và rẻ tiền nhất. Hiện nay, trẻ em ở tất cả các nước đều được tiêm chủng thường xuyên phòng ngừa các bệnh chủ yếu, do đó TCMR trở thành chính sách trung tâm trong các nỗ lực y tế công cộng trên toàn thế giới. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính rằng việc thanh toán bại liệt đã giúp chính phủ các nước tiết kiệm được 1,5 tỉ USD mỗi năm cho chi phí vaccin, điều trị và phục hồi chức năng.

Tại Việt Nam, việc phát triển mạnh hoạt động TCMR trong 25 năm qua đã giảm gánh nặng cho công tác điều trị ở tất cả các tuyến. Với mức độ bao phủ của các loại vaccin trong tiêm chủng đạt trên 90% ngày càng tạo độ miễn dịch cao và bền vững trong cộng đồng. Hiệu quả mà chương trình TCMR mang lại không chỉ bảo vệ sức khoẻ cho trẻ em và cộng đồng mà còn giảm rất lớn chi phí chăm sóc sức khỏe của người dân, chưa kể đến việc phải nghỉ học, nghỉ làm và thêm nhiều người chăm sóc, thậm chí thiệt hại do tử vong không thể tính được bằng tiền.

Tuy nhiên, không có loại vaccin nào là đảm bảo miễn dịch 100%, cũng không phải ai được tiêm chủng cũng đều tạo ra được miễn dịch, hiệu quả miễn dịch mà vaccin mang lại là khoảng 85- 95%. Các phản ứng xảy ra khi tiêm chủng như sốt nhẹ, đau, sưng đỏ diễn ra trong thời gian một, vài ngày tại chỗ tiêm là hiện tượng bình thường, đó là phản ứng của cơ thể để tạo ra miễn dịch. Quá trình tiêm chủng đạt hiệu quả phải đảm bảo an toàn từ vaccin, hệ thống dây chuyền lạnh, quá trình tiêm và giám sát phản ứng sau tiêm.

Các bước đảm bảo cho buổi tiêm an toàn

Chuẩn bị buổi tiêm chủng:

– Chuẩn bị chỗ tiêm chủng: ngoài vaccin bại liệt, tả được sử dụng bằng đường uống thì các vaccin khác của tiêm chủng đều sử dụng đường tiêm, vị trí tiêm tuỳ thuộc các loại vaccin khác nhau.

– Chuẩn bị phích vaccin: Lấy bình vaccin lạnh đã đóng băng ra khỏi tủ lạnh để ở nhiệt độ phòng cho đến khi lắc nghe thấy tiếng óc ách của nước. Nếu sử dụng đá lạnh thay cho bình tích lạnh thì phải để đá trong túi nilon buộc chặt đặt bên dưới phích và được ngăn cách với vaccin bằng một miếng bìa.

– Bảo quản vaccin: Tất cả vaccin phải được bảo quản trong dây chuyền lạnh ở nhiệt độ từ dương 20 C đến dương 80 C. Theo dõi và ghi nhiệt độ tủ lạnh bảo quản vaccin hàng ngày ( 2 ngày/lần, 7 ngày/tuần).

– Vaccin đã mở trong buổi tiêm chủng phải được bảo quản trên miếng xốp đặt trong phích vaccin.

Các bước thực hành và đảm bảo an toàn tiêm chủng:

– Khám phân loại trước khi tiêm chủng: hoãn tiêm khi trẻ bị sốt, bị nhiễm khuẩn cấp tính. Không tiêm cho trẻ có phản ứng mạnh với vaccin cùng loại tiêm trước. Tuân thủ theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất.

– Kiểm tra nhãn, hạn sử dụng, chỉ thị nhiệt độ lọ vaccin.

– Đối với vaccin pha hồi chỉnh: Dùng đúng loại dung môi của nhà sản xuất cho mỗi vaccin. Sử dụng bơm kim tiêm vô khuẩn cho mỗi lần pha. Vaccin đã pha hồi chỉnh chỉ sử dụng trong vòng 6 giờ.

– Rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi tiêm.

– Sử dụng một bơm kim tiêm vô khuẩn còn hạn sử dụng cho mỗi mũi tiêm.

– Giữ trẻ đúng tư thế khi tiêm.

– Lắc đều lọ vaccin trước khi sử dụng.

– Tiêm đúng vị trí, đúng kỹ thuật.

– Không lưu kim tiêm ở nắp lọ vaccin.

– Không hút sẵn vaccin vào bơm tiêm.

– Không đậy nắp kim tiêm sau khi sử dụng.

– Bỏ ngay bơm kim tiêm đã dùng vào hộp an toàn.

– Theo dõi trẻ trong vòng 30 phút sau tiêm.

– Ghi sổ và phiếu tiêm chủng sau khi tiêm.

– Tất cả các trường hợp phản ứng sau tiêm chủng đến cơ sở y tế đều phải được xử trí kịp thời theo đúng quy định và ghi vào sổ “Theo dõi các phản ứng bất thường sau tiêm chủng”.

Kết thúc buổi tiêm chủng

– Các lọ vaccin chưa mở cần bảo quản ở nhiệt độ dương 20 C đến dương 80 C cho đến buổi tiêm chủng lần sau.

– Các lọ vaccin đã mở không được sử dụng nữa.

– Lưu giữ lọ vaccin và dung môi đã sử dụng trong vòng 2 tuần.

– Đốt hộp an toàn khi đầy bơm kim tiêm.

Chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương